Brak quasi-należytej staranności przy badaniu kontrahenta któremu świadczymy usługi może odbić się bardzo boleśnie na naszych rozliczeniach z fiskusem i narazić nas na spór z organem podatkowym. Czym jest stałe miejsce prowadzenia działalności w VAT i jakie są ryzyka z tym związane?

Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej dla podatku od towarów i usług budzi (nie bez powodu) kontrowersje. Może się okazać, że świadczenie usług na rzecz spółki zagranicznej może narazić nas na spór z organem podatkowym. Czym jest stałe miejsce prowadzenia działalności w VAT i jakie są ryzyka z tym związane?

Ryzyka i problemy

Przyzwyczajeni jesteśmy, świadcząc usługi na rzecz podmiotów zagranicznych do „odwrotnego obciążenia” w którym to nabywca rozlicza VAT należny i naliczony. Ta sama sytuacja odnosi się do importu usług w którym to my jesteśmy nabywcami usług od podmiotu posiadającego siedzibę poza terytorium kraju. Sytuacja pozornie jest prosta – określamy miejsce świadczenia poprzez art. 28b ust. 1 ustawy o VAT tj. siedzibę działalności gospodarczej. Nie zawsze jednak siedziba determinuje miejsce świadczenia usług. Może się okazać że świadczyliśmy usługi na rzecz kontrahenta który miał stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju…”reverse chargé” znika, a pojawia się 23% VAT. Dlaczego?

Wyobraźmy sobie spółkę z Wielkiej Brytanii która posiada pracowników, nieruchomości i inną infrastrukturę i wykorzystuje ją w działalności. Może się okazać że świadcząc usługi na rzecz takiego podmiotu, tak naprawdę świadczymy usługi na rzecz stałego miejsca działalności gospodarczej w Polsce więc będzie to czynność opodatkowana na terytorium kraju.

Ciut teorii.

Zgodnie z art. 11 rozporządzenia 282/2011 „stałe miejsce prowadzenia działalności” to dowolne miejsce – inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odpowiednio: odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (przy nabywaniu usług) bądź świadczenie usług, które wykonuje (przy wykonywaniu usług).

Upraszczając, stałe miejsce prowadzenia działalności to miejsce:

1) charakteryzujące się wystarczającą stałością,

2) mające odpowiednie zaplecze personalne i techniczne,

3) zdolne odebrać i wykorzystać usługi dla niego świadczone bądź odpowiednio wyświadczyć usługi przez siebie wykonywane.

I praktyki.

W opisywanej sprawie polski podatnik świadczył usługi marketingowe i agencyjne wobec podmiotu z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Faktury za usługi były wystawiane z odwrotnym obciążeniem (świadczenie na rzecz podatnika poza RP). Spółka brytyjska rozliczała podatek VAT należny i naliczony. Organ kontrolujący uznał, że usługi były świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika brytyjskiego w Polsce – zatem transakcja powinna zostać opodatkowana 23% VAT.

Co pisze organ w decyzji?

Na podstawie zebranego materiału dowodowego należy stwierdzić, iż miejscem świadczenia usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności to jest terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższe potwierdza, że wykonywał Pan usługi na rzecz podmiotu, który miał stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w T.M. […] W ocenie tutejszego organu podatkowego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdził, że faktyczna siedziba, czy też miejsce prowadzenia działalności gospodarczej firmy A… LTD, w rozumieniu art. 28 b ustawy o VAT znajdowało się w Wielkiej Brytanii. Niewątpliwie wg danych rejestracyjnych spółka została zarejestrowana w Wielkiej Brytanii, to jednakże jak wskazują zebrane w sprawie dowody aktywność gospodarcza prowadzona była na terytorium Polski.

Jakie były argumenty organu?

• pod adresem …….. London ……….. United Kingdom, GB……. znajduje się jedynie wirtualne biuro;
• spółka A. LTD nie zatrudnia żadnych pracowników, nie posiada zaplecza technicznego, nie posiada w Wielkiej Brytanii zakładu dla celów miejsca dostaw;
• kierowanie i zarządzanie działalnością A. LTD odbywało się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – nawiązanie współpracy, ustalanie warunków współpracy oraz przekazywanie dokumentów dotyczących wykonanych usług tj. faktur, miało miejsce w T.M przy ul. …;
• udziałowcami brytyjskiej spółki A. LTD są: Pan A. prowadzący w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą Pan B. Wskazać w tym miejscu należy, że z informacji zawartych w CEIDG w pozycji dane adresowe jako dodatkowe stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej Pana A. widnieje adres ul… T.M
• spółka A. LTD nie posiadała zaplecza personalnego;
• zapłaty za usługi dokonywane były przez A. LTD z rachunku bankowego w Polsce .

Konsekwencje

Kwoty faktur z odwróconym obciążeniem były kwotami netto, więc doliczono 23% VAT należnego… + odsetki. Bolesne? Bardzo.

Co może nas chronić przed pułapkami świadczenia na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej? Badajmy naszego kontrahenta. Artykuł 22 rozporządzenia 282/2011 wskazuje wprost jakimi zasadami powinniśmy się kierować.

• analizujmy charakter i zastosowanie świadczonej usługi,
• gdy mamy wątpliwości analizujemy w szczególności, czy umowa, zamówienie i numer identyfikacyjny VAT przyznany przez państwo członkowskie usługobiorcy i przekazany usługodawcy przez usługobiorcę wskazują stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej jako miejsce odbioru usługi i czy stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej jest tożsame z podmiotem płacącym za usługę.

Podsumowanie

Brak quasi-należytej staranności przy badaniu kontrahenta któremu świadczymy usługi może odbić się bardzo boleśnie na naszych rozliczeniach z fiskusem. Jeżeli mamy wątpliwości – zbierajmy dokumentacje (oświadczenia od kontrahenta, potwierdzenie rejestracji VIES, samodzielny research w Internecie czy korespondencję), która potwierdzi, że świadczymy usługi na rzecz sąsiada…z innego kraju.