Co wiedzą o Tobie urzędy skarbowe?

Dzisiejszym odcinkiem rozpoczynamy nową serię dotyczącą sporów z organami podatkowymi – „Co wie o Tobie urząd skarbowy”. Jak dowiecie się – w dobie zinformatyzowanego społeczeństwa i obrotu bezgotówkowego organy podatkowe wiedzą już całkiem sporo.

Omówimy nie tylko to co urząd wie „z urzędu” i jakie dane analizuje, ale opowiemy również jak wyglądają środki dowodowe w sporach z organami podatkowymi i co urząd może od nas (lub od innych) wyciągnąć. W pierwszej kolejności omówimy jednolite pliki kontrolne – w skrócie JPK. Kto kojarzy je z podatkiem VAT to ma rację, ale nie wszyscy wiedzą o tym, że niektóre JPK dotyczą nie tylko czynnych podatników VAT.

Na wstępie krótkie przypomnienie, że Jednolity Plik Kontrolny w formie, którą znamy, czyli powszechnej, funkcjonują od 2018 (a dla dużych przedsiębiorstw od 2016 r.). Obecnie obowiązek składania takich deklaracji mają wszyscy czynni podatnicy podatku VAT. Najprościej ujmując, w JPK wykazujemy naszą sprzedaż i zakupy które mają wpływ na podatek VAT należny (czyli ten który oddajemy do urzędu), oraz VAT naliczony (który możemy odzyskać z naszych zakupów). Dzieli się na część deklaracyjną i ewidencyjną (z której urząd skarbowy dowie już dużo więcej). JPK służą bardzo intensywnie do działań analitycznych organów podatkowych – nie tylko co do wyłudzeń VAT, ale np. porównania kwot z deklaracji VAT z kwotami przychodu wynikającymi z deklaracji w podatku dochodowym, co jest praktyką zwykłą i od lat stosowaną przez organy podatkowe. JPK w egzekucji w administracji.

JPK_VAT – na co się składa?

Deklaracja zawiera najbardziej podstawowe informacje m.in. dane dotyczące okresu, za jaki jest składany plik zawiera, dane urzędu skarbowego, do którego jest składany. Są w nim zawarte Kwoty VAT należnego (co ważne – z podziałem na stawki VAT) i naliczonego.

Może wydawać się niewiele, ale na tym poziomie urząd ma już dane analityczne które będą wykazywać anomalie co do innych okresów porównawczych (np. przez pół roku oddawaliśmy VAT do urzędu a przez kolejne okresy nagle VAT należny diametralnie się zmniejsza lub pojawia się podatek do zwrotu), co może w pewnych przypadkach być znakiem ostrzegawczym dla organów. W końcu docieramy do części ewidencyjnej. W części tej zaczyna się prawdziwy zalew informacji. W ewidencji zamieszczamy informacje:

• na temat naszej sprzedaży krajowej
• na temat sprzedaży zagranicznej
• naszych nabyć zagranicznych (zarówno co do usług i towarów)

Wraz z tymi informacjami podajemy dane podmiotów, od których kupiliśmy lub którym sprzedaliśmy towary lub usługi. Podajemy zarówno nazwę jak i NIP, numery faktur itd. Co za tym idzie organ podatkowy widzi jak w pajęczynie sieć powiązań – kto od kogo co kupił i co sprzedał. Dodatkowo organ będzie widział dzięki kodom GTU i oznaczeniom.  

• czy sprzedajemy pojazdy, tytoń, alkohol, odpady, oleje silnikowe, nieruchomości – takie transakcje musimy oznaczyć tzw. kodem GTU
• jeżeli świadczymy też usługi niematerialne jak np. usługi doradcze -na to też jest właściwy kod.

Jeżeli sprzedajemy coś np. podmiotowi powiązanemu to taką transakcję oznaczamy wyrażeniem „TP” w ewidencji. Oznacza to że organ będzie wiedział, że w tej transakcji mamy kogoś kto podpada pod ceny transferowe.

Zarówno systemy wewnętrzne KAS jak i narzędzia analityczne „widzą” w jaki sposób i z kim handlują czynni podatnicy VAT. Trzeba przyznać, że dzięki temu i dzięki innym narzędziom (np. STIR), zarówno proste jak i bardziej zaawansowane wyłudzenia VAT są dość szybko wykrywane i przetrawiane przez system.

JPK na żądanie

Te kwestie dotyczą regularnie składanych deklaracji przez podatników. Niezależnie od wymogu składania „typowych” JPK_VAT możemy jeszcze mieć do czynienia z koniecznością złożenia JPK na żądanie organów podatkowych, nawet jeżeli nie jesteśmy czynnym podatnikiem VAT.

Z takim żądaniem mogą wystąpić organy podczas prowadzenia postępowania podatkowego, , kontroli podatkowej czy też kontroli celno-skarbowej, a w ograniczonym zakresie w czynnościach sprawdzających.

Przekładowo, organy podatkowe mogą żądać złożenia pliku JPK MAG czyli JPK dotyczącego prowadzonej gospodarki magazynowej. W skrócie są to podatnicy, którzy prowadząc działalność prowadzą jednocześnie elektroniczną ewidencję gospodarki magazynowej. Informacje przekazywane w JPK MAG zawierają głównie dane na temat dokumentów magazynowych, czyli przepływów towarów i materiałów takich jak m.in. przyjęcia zewnętrzne (PZ), oraz wydania zewnętrzne (WZ).

Kolejnym przykładem jest żądanie przygotowania JPK_WB dotyczącego wyciągu bankowego. W tym przypadku za przygotowanie pliku odpowiedzialny jest bank, do którego zgłasza się przedsiębiorca posiadający tam rachunek. W JPK_WB znajdują się dane dotyczące m.in. rachunków rozliczeniowych, w tym bieżących i pomocniczych oraz prowadzonych dla nich rachunków VAT.

Organy podatkowe mogą też zażądać złożenia pliku JPK_KR dotyczącego prowadzonych ksiąg rachunkowych. Wskazuje się w nim informacje dotyczące m.in. zestawienia obrotów i sald czy też numery i rodzaje dowodów księgowych. W związku z tym konieczne jest podanie informacji zarówno z kont księgi głównej jak i kont ksiąg pomocniczych.

Organy podatkowe mogą żądać też złożenia:

• JPK_FA – zestawienie faktur (obejmuje wyłącznie faktury sprzedaży – są to m.in.: faktury VAT, faktury VAT korygujące, faktury VAT dokumentujące otrzymanie zapłaty, a także faktury wystawione na podstawie przepisów wydanych w oparciu o upoważnienie zawarte w art.106o ustawy o VAT)
• JPK_PKPIR – podatkowa księga przychodów i rozchodów
• JPK_EWP – ewidencja przychodów